Η ιστορία της Ευρωλίγκας – Αφιέρωμα

Η Ευρωλίγκα είναι η κορυφαία διοργάνωση μπάσκετ σε επίπεδο συλλόγων στην Ευρώπη και η δεύτερη παγκοσμίως σε ποιότητα και εμπορικότητα μετά το ΝΒΑ. Είναι η μόνη αθλητική διοργάνωση, που η Ελλάδα έχει έντονη παρουσία και μεγάλες διακρίσεις.

Η Ευρωλίγκα ξεκίνησε ως Κύπελλο Πρωταθλητριών Ευρώπης το 1958 από μία ιδέα των δημοσιογράφων της γαλλικής αθλητικής εφημερίδας «L’ Equipe» («Η Ομάδα»), όπως και στο ποδόσφαιρο. Την ιδέα τους ενστερνίσθηκε η FIBA και το πρώτο τζάμπολ της νέας διοργάνωσης έγινε στις 22 Φεβρουαρίου μεταξύ των ομάδων Ρουαγιάλ Βρυξελλών και Ετζέλα Λουξεμβούργου, που έληξε με άνετη νίκη των Βέλγων 82-43. Η Ελλάδα έδωσε από την πρώτη διοργάνωση το «παρών» με την ομάδα του Πανελληνίου, η οποία αποκλείσθηκε με δύο ήττες από τη Στεάουα Βουκουρεστίου. Την κούπα σήκωσε τελικά η σοβιετική (σήμερα λετονική) ΑΣΚ Ρίγα, που επικράτησε σε διπλό τελικό της βουλγαρικής Ακαντέμικ. Καθοριστικό ρόλο στην επικράτηση και την κυριαρχία της τα επόμενα χρόνια έπαιξε ο ύψους 2,18 μ. σέντερ Γιάνις Κρούμινς, που δεν είχε αντίπαλο στον ευρωπαϊκό χώρο.

Οι ομάδες από τη Σοβιετική Ένωση κυριάρχησαν έως το 1963, αλλά από την επόμενη χρονιά άρχισε η κυριαρχία της Ρεάλ Μαδρίτης, με παίκτες, όπως ο Κλίφορντ Λιουκ, ο Γουέιν Μπράμπεντερ και ο Εμιλιάνο Ροντρίγκεθ. Η δεκαετία του ‘70 ανήκε στην Ιταλική Βαρέζε των Ντίνο Μενεγκίν, Μπομπ Μορς και Μανουέλ Ράγκα, που κατέκτησε πέντε τίτλους. Ήταν η εποχή που οι ομάδες από τη Δυτική Ευρώπη έφερναν σωρηδόν παίκτες από την Αμερική, καταφέρνοντας να σπάσουν την αρχική κυριαρχία των Ανατολικών. Το 1966, η ΑΕΚ έγινε η πρώτη ελληνική ομάδα, που έφθασε μέχρι τα ημιτελικά της διοργάνωσης.

Η Ρεάλ εξακολούθησε να βρίσκεται στο προσκήνιο, ενώ την παρουσία της σε υψηλό επίπεδο έκανε αισθητή η ισραηλινή Μακάμπι του Τελ Αβίβ. Το 1972 ο Παναθηναϊκός των Κολοκυθά, Κόντου και Κορωναίου, αλλά και με τη συμμετοχή του Γουίλι Κέρκλαντ (του πρώτου αμερικανού που αγωνίσθηκε σε ελληνικό σύλλογο), έφθασε μέχρι τα ημιτελικά της διοργάνωσης, όπου αποκλείσθηκε από τη μετέπειτα πρωταθλήτρια Βαρέζε.

Η δεκαετία του ‘80 ανήκε σε Ιταλούς και Γιουγκοσλάβους. Ιδιαίτερα θαυμάστηκε η ομάδα του Σπλιτ, που εμφανίστηκε με τα ονόματα Γιουγκοπλάστικα και Ποπ 84 και παίκτες, όπως οι Ντράζεν Πέτροβιτς, Ντίνο Ράτζα, Τόνι Κούκοτς, Ζόραν Σάβιτς, Βέλιμιρ Περάσοβιτς, Ντούσκο Ιβάνοβιτς και Λούκα Παβίσεβιτς. Την εποχή εκείνη το ελληνικό μπάσκετ εκπροσωπήθηκε επάξια από τον Άρη του Νίκου Γκάλη, που έφθασε τρεις φορές σε φάιναλ φορ, αλλά δεν κατόρθωσε να φέρει την πολυπόθητη κούπα στη Θεσσαλονίκη.

Είχε αρχίσει, εν τω μεταξύ, η μετεωρική άνοδος του ελληνικού μπάσκετ, με αφετηρία την κατάκτηση του Ευρωμπάσκετ του 1987. Το 1994 ο Ολυμπιακός έγινε η πρώτη ελληνική ομάδα που έφθασε στον τελικό της Ευρωπαϊκής Λίγκας, όπως είχε μετονομασθεί η διοργάνωση από το 1991, αλλά δεν ευτύχησε να το σηκώσει, χάνοντας στις λεπτομέρειες από την καταλανική Ζοβεντούθ ντε Μπαδαλόνα ή Γιουβεντούτ Μπανταλόνα, όπως τη γνωρίζουμε στην Ελλάδα. Στην ίδια διοργάνωση, ο Παναθηναϊκός ήταν τρίτος. Οι ερυθρόλευκοι έφθασαν και την επόμενη χρονιά στον τελικό, αλλά τον ξανάχασαν άνετα αυτή τη φορά από τη Ρεάλ Μαδρίτης.

Στον Παναθηναϊκό έλαχε η μοίρα να σηκώσει το πρώτο ευρωπαϊκό το 1996, σηματοδοτώντας την εποχή Ομπράντοβιτς στους «πρασίνους». Τον ακολούθησε ο ο Ολυμπιακός την επόμενη χρονιά, που κατέκτησε την πρώτη Ευρωλίγκα, όπως μετονόμασε εκ νέου το πάλαι ποτέ Κύπελλο Πρωταθλητριών η FIBA. O Παναθηναϊκός επανέλαβε το κατόρθωμά του την αυγή της νέας χιλιετίας.

Την ίδια χρονιά, ο κόσμος του μπάσκετ διχάστηκε μεταξύ της FIBA και της ULEB, της ένωσης μερικών από τις μεγάλες ομάδες της Ευρώπης. Ο λόγος, το ποιος θα έχει το πάνω χέρι στη διοργάνωση, καθώς όλοι έβλεπαν την εκρηκτική άνοδο των οικονομικών του Τσάμπιονς Λιγκ, της αντίστοιχης διοργάνωσης του ποδοσφαίρου και ευελπιστούσαν ότι κάτι παρόμοιο θα συνέβαινε και στο μπάσκετ. Διοργανώθηκαν δύο πρωταθλήματα, η Σουπρολίγκα της FIBA, που κέρδισε η Μακάμπι και η Ευρωλίγκα της ULEB, την οποία κέρδισε η Κίντερ Μπολώνια. Από τον επόμενο χρόνο, οι δύο πλευρές τα βρήκαν και μέχρι της μέρες μας την Ευρωλίγκα διοργανώνει η ULEB υπό την αιγίδα της FIBA.

Από το 2002 ο Παναθηναϊκός με 4 κατακτήσεις και ο Ολυμπιακός με 2, επιβεβαιώνουν την κυριαρχία του ελληνικού μπάσκετ σε συλλογικό επίπεδο στην Ευρώπη. Η Μπαρτσελόνα αποτίναξε τη ρετσινιά του «αποτυχημένου», η ΤΣΣΚΑ επανεμφανίσθηκε δυναμικά στο προσκήνιο με πακτωλό χρημάτων και η Μακάμπι διατηρήθηκε στις κορυφαίες θέσεις του ευρωπαϊκού μπάσκετ.

Η κόντρα FIBA – ULEB του 2000 αναβίωσε πρόσφατα, με τη FIBA να είναι αποφασισμένη αυτή τη φορά να αναλάβει η ίδια τη διοργάνωση. Από θέση ισχύος απειλεί μέχρι και τον αποκλεισμό από τις μεγάλες διοργανώσεις (Παγκόσμια Πρωταθλήματα, Ολυμπιακούς Αγώνες κ.ά.) των χωρών εκείνων, που οι ομάδες τους θα πάρουν μέρος στις διοργανώσεις της ULEB.

Οι Τελικοί της διοργάνωσης

Κατακτήσεις